هدفگذاری چیست؟ معرفی بهترین روش‌های هدفگذاری
طی یک بررسی که در باب اهمیت هدف گذاری انجام شده است، این نتیجه به دست آمده که در زندگی افراد موفق، از آنها پرسیده شد که اغلب اوقات به چی فکر می‌کنند و بیشترین جواب داده شده به این پرسش آن بود که، اغلب اوقات این افراد به خواسته‌هایشان فکر می‌کنند و اینکه چگونه می‌توانند راهی به سوی خواسته‌های خود بیابند. ناموفق‌ها و ناخشنودها اغلب درباره آنچه نمی‌خواهند، فکر می‌کنند و حرف می‌زنند. درباره مسائل و نگرانی‌هایشان حرف می‌زنند و گناه ناکامی‌هایشان را به گردن دیگران می‌اندازند و زیربار مسئولیت نمی روند.
درواقع موفق‌ها همیشه و در همه حال درباره اهدافشان که دوست دارند به آن برسند، فکر می‌کنند و درباره آن حرف می‌زنند؛ اما ناموفق‌ها برعکس، درباره آنچه نمی‌خواهند!
در این مقاله، می‌خواهیم در مورد اینکه هدف و هدف گذاری چیست، چرا مهم است و دو تا از بهترین روش‌های هدف گذاری صحبت کنیم. با ما همراه باشید.
هدف گذاری چیست؟
برایان تریسی در کتاب خود با عنوان «هدف» می‌گوید: «هدف، یافتن راهی برای رسیدن به موفقیت است و هر چیزی جز این، فرعی محسوب می‌شود.» اما دقیقا هدف چیست؟ به صورت خیلی ساده، هدف یک نقطه مشخص در آینده است که می‌خواهید به آن برسید یا چیزی که می‌خواهید در زندگی‌تان داشته باشید؛ و هدف گذاری به معنای تعیین اهداف خود و برنامه‌ریزی برای دستیابی به آنها است. در واقع، این فرآیند به شما کمک می‌کند تا مشخص کنید که چه چیزهایی را می‌خواهید در زندگی خود داشته باشید یا به چه اهدافی برسید و برای رسیدن به آنها چه قدم‌هایی باید بردارید.
اهمیت هدف گذاری در زندگی؛ چرا انقدر مهم است؟
چند روز پیش، ساعت ۷:۳۰ صبح در داخل شهر رانندگی می‌کردم. این مسیر، همان مسیری است که اغلب اوقات در آن رانندگی می‌کنم؛ اما آن روز متفاوت بود. یک مهِ غلیظ همه‌جا را پوشانده بود و من فقط می‌توانستم یک متر جلوتر از خودم را ببینم. به همین خاطر، نمی‌توانستم مثل همیشه با سرعت رانندگی کنم و مجبور بودم با احتیاط و به آرامی حرکت کنم.
واقعیت این است که زندگی کردن بدون هدف، مثل رانندگی در مهِ غلیظ است. موتور ماشینتان هر قدر هم قوی باشد، باز شما به آرامی رانندگی می‌کنید و مردد هستید و حتی روی جاده‌ای صاف، حرکت رو به جلو کمی دارید. با تصمیم‌گیری درباره اهدافتان، مه بلافاصله از بین می رود و به شما امکان می‌دهد که پا بر پدال کار و زندگی خود بفشارید و با سرعت در راستای تحقق بخشیدن به خواسته‌هایتان به حرکت درآیید، و این معجزه هدف گذاری است.
دو روش برای هدف گذاری
حال که به اهمیت هدف گذاری پی‌برده‌ایم، به سراغ معرفی دو روش مختلف برای هدف گذاری می‌رویم:
روش اول: هدف گذاری اسمارت (Smart)
هدف smart هدفی است که این پنج مشخصه را داشته باشد:
- Specific (واضح): هدف باید واضح و مشخص باشد. باید به طور واضح و شفاف مشخص کنید که دقیقه چه می‌خواهید.
- Measurable (قابل اندازه‌گیری): هدف باید قابل اندازه‌گیری باشد تا بتوانید پیشرفت‌های خود را ارزیابی کنید.
- Achievable (قابل تحقق): هدف باید قابل تحقق باشد و بتوانید به آن دست یابید.
- Relevant (مرتبط): هدف باید با اهداف کلی و ارزش‌های شما مرتبط باشد. این به شما کمک می‌کند تا از انجام کارهای بی‌معنی جلوگیری کنید و به سوی اهداف مهمتر بپردازید.
- Time-Bound (محدود به زمان): هدف باید به یک زمان خاص محدود شده باشد. یعنی باید مشخص باشد که این هدف قرار است در کدام بازه‌ی زمانی محقق شود.
البته هدف گذاری اسمارت در کنار مزایایی که دارد، محدودیت‌های مهمی نیز دارد که در مقاله‌ای جداگانه به آن خواهیم پرداخت.
این مقاله را هم بخوانید:
روش دوم: هدف گذاری WOOP
هدف گذاری WOOP روش دیگری است که توسط خانم پروفسور گابریله اوتینگن معرفی شده است. واژه “WOOP” مخفف عبارت “Wish, Outcome, Obstacle, Plan” به معنای “آرزو، نتیجه، مانع، برنامه” می‌باشد و هر یک از این مراحل نقش مهمی در فرآیند هدفگذاری با این روش دارند. در ادامه، هر یک از این مراحل به تفصیل توضیح داده می‌شود:
- آرزو (Wish): این مرحله با تعریف دقیق هدف یا آرزو آغاز می‌شود. در اینجا شما باید آرزوی خود را به صورت واضح و خاص تعریف کنید. آرزو باید شخصی و مهم برای شما باشد تا به شما انگیزه دهد. به عنوان مثال، آرزو می‌تواند شامل انجام یک ورزش خاص، دستیابی به موفقیت در حرفه‌ای خاص یا بهبود ارتباطات شخصی با دیگران باشد.
- نتیجه (Outcome): در این مرحله، شما به تصور کردن نتیجه مثبت و مطلوبی که از دستیابی به آرزوی خود انتظار دارید، می‌پردازید. نتیجه باید واقعی و جذاب باشد و انگیزه‌تان را افزایش دهد. به عنوان مثال، اگر آرزوی شما ورزش کردن است، نتیجه می‌تواند افزایش سلامتی، کاهش وزن یا افزایش انرژی باشد.
- مانع (Obstacle): در این مرحله، شما به شناسایی موانعی که ممکن است در راه دستیابی به آرزویتان با آنها برخورد کنید، می‌پردازید. این موانع می‌توانند شامل عوامل داخلی (مثل ناتوانی در مدیریت وقت یا انگیزه) یا عوامل خارجی (مثل مشکلات مالی یا فشار اجتماعی) باشند.
- برنامه (Plan): در این مرحله، شما باید یک برنامه عملی و مؤثر برای دستیابی به اهداف خود ایجاد کنید. برنامه شامل اقدامات مشخصی است که باید انجام دهید تا موانع را شکست داده و به نتیجه مطلوب برسید. این برنامه باید عملی و قابل اجرا باشد و زمانبندی مشخصی داشته باشد.
هفت نکته که هدف گذاری‌تان را بهتر می‌کند!
در ادامه، هفت نکته مهم ارائه خواهد شد که بهتر است حین هدف گذاری به آنها توجه کنید:
۱. اهداف وابسته را با هم ادغام کنید.
مثلاً اگر یک هدف شما این است که ده کتاب بخوانید هدف دیگر این است که بازاریابی را یاد بگیرید، این دو هدف می‌توانند در هم ادغام شده و به مطالعه ده کتاب با موضوع بازاریابی تبدیل شوند.
۲. اهداف آرمانی را که فکر می‌کنید در توان شما نیست، حذف کنید.
یک‌سال زمان آن‌چنان زیادی نیست که شما بتوانید به شغل ایده‌آل و خانه و اتومبیل رؤیایی خود دست یابید. در هنگام تعیین اهداف یک‌ساله، باید کمی با دقت بیشتری اهداف را تعیین کنید. اهدافی را تعیین کنید که بتوانید در یک بازه یک‌ساله، آنها را محقق کنید.
اگر در حال حاضر هیچ درآمدی ندارید، هرگز درآمد ماهیانه ۱۰۰ میلیون تومان را برای یک‌سال آینده‌تان تعیین نکنید. بله، درآمد ماهیانه ۱۰۰ میلیون تومان غیرممکن نیست، اما نه برای شخصی که در حال حاضر درآمدش صفر است. درآمد ماهیانه ۱۰۰ میلیون تومان باید برای این شخص هدفی بلندمدت باشد و برای هدف مالی یک‌سال آینده‌اش درآمدی بین ۱ تا ۳ میلیون را تعیین کند.
۳. اهدافی را که انگیزه نمی‌دهند و برایتان هیجان‌انگیز نیستند، یا حذف کنید یا آنها را با هدفی ادغام کنید که انگیزه‌بخش و محرک باشد.
مثلاً تمام کردن یک کتاب برای شما اصلاً جذاب نیست، اما مجبورید این کار را بکنید. شما می‌توانید دوست خوبی پیدا کنید و برای مطالعه کتاب، در یک فضای دوستانه و دونفره در کنار هم پیش بروید؛ درنتیجه این کار برای شما جذاب می‌شود، زیرا لذت حضور در کنار یک دوست، سختی انجام هدف را کم می‌کند.
۴. اهدافتان باید قابلیت سنجش داشته باشند.
اگر هدفتان این باشد که همسر مهربان‌تری باشید، هیچ معیاری برای سنجش ندارد؛ بنابراین هدف نیست و باید حذف شود. درواقع این موضوع جزو ارزش‌های شما است، نه اهداف شما. هدف قابل اندازه‌گیری، برای همه مشخص است. اینکه شما تصمیم می‌گیرید درآمدتان را بیست درصد افزایش دهید، اندازه‌پذیر و قابل سنجش بوده و برای شما هم امکان‌پذیر است.
۵. اهدافتان نباید وابسته به دیگران باشد؛ آن چیزی هدف است که به خودتان مربوط باشد.
اینکه می‌خواهید فرزندتان را به کلاس موسیقی بفرستید، جزء اهداف شما نیست، چون ممکن است او یا همسر شما با این موضوع مخالف باشند. یا موضوع ارتقا شغلی هدف نیست، چون ممکن است مدیرتان تصمیم بگیرد فرد دیگری را انتخاب کند. شما باید لیاقت و شایستگی این موضوع را پیدا کنید که ارتقا شغلی بگیرید؛ پس اینکه چگونه می‌توانید شایسته ارتقا شغلی باشید و هدف گذاری برای توانمندسازی خودتان، البته با درنظر گرفتن نکته قبل، می‌تواند یک هدف باشد.
۶. هر روز یک قدم به سمت هدف بردارید.
هر روز یک قدم به سمت هدف بردارید، یک اقدام کوچک که شما را به سمت هدف نزدیک‌تر می‌کند. مثلاً یکی از اهدافتان این است که ۲۵ کتاب را تا پایان سال بخوانید؛ این یعنی هر ماه حداقل دو کتاب، هر دو هفته یک کتاب، هر هفته نصف یک کتاب و هر روز تقریبا ۱۴ صفحه!
۷. تحلیل و بررسی عملکرد و هدف گذاری مجدد در صورت نیاز
در ادامه مثال قبل، اگر بعد از سه ماه، کمتر از سه کتاب خوانده بودید، معلوم می‌شود که یا این هدف مناسب شرایط شما نبوده است و یا باید در ماه‌های آتی، جدی‌تر کتاب بخوانید تا عقب‌ماندگی از برنامه را جبران کنید. پس اگر در شش‌ماهه اول سال، عملکردتان را بسنجید، براساس آن می‌توانید اهدافتان را تغییر دهید.
حرف آخر
در این مقاله، فهمیدیم که هدف گذاری به معنای تعیین اهداف خود و برنامه‌ریزی برای دستیابی به آنها است؛ و البته با دو روش هدف گذاری نیز آشنا شدیم:
۱. هدف گذاری به روش اسمارت (SMART)
۲. هدف گذاری به روش WOOP
و در ادامه مقاله هفت نکته را بیان کردیم که هدف گذاری‌تان را بهتر می‌کنند:
۱. اهداف وابسته را با هم ادغام کنید.
۲. اهداف آرمانی را که فکر می‌کنید در توان شما نیست، حذف کنید.
۳. اهدافی را که انگیزه نمی‌دهند و برایتان هیجان‌انگیز نیستند، یا حذف کنید یا آنها را با هدفی ادغام کنید که انگیزه‌بخش و محرک باشد.
۴. اهدافتان باید قابلیت سنجش داشته باشند.
۵. اهدافتان نباید وابسته به دیگران باشد؛ آن چیزی هدف است که به خودتان مربوط باشد.
۶. هر روز یک قدم به سمت هدف بردارید.
۷. تحلیل و بررسی عملکرد و هدف گذاری مجدد در صورت نیاز
و همان طور که قبلا هم گفتیم، با هدف گذاری، مهِ غلیظی که زندگیمان را فرا گرفته است و نمی‌گذارد با قدرت در مسیر زندگیمان پیش برویم، از سر راهمان برمی‌داریم و درنتیجه پا بر پدال کار و زندگی خود گذاشته و با سرعت در راستای تحقق بخشیدن به خواسته‌هایمان به حرکت درمی‌آییم، و این معجزه هدف گذاری است.
دیدگاهتان را بنویسید