آیا هدف‌ گذاری smart همیشه هوشمندانه است؟ مزایا و معایب!

هدف گذاری SMART در کنار مزایایی که دارد، معایبی هم دارد که باید آن‌ها را بررسی کنیم.

• همه اهداف قابل‌اندازه‌گیری نیستند

هدف گذاری SMART تأکید زیادی بر اهداف قابل‌اندازه‌گیری دارد؛ اما واقعیت این است که بسیاری از اهداف را نمی‌توان به‌سادگی اندازه‌ گرفت. برای مثال شخصی که مهم‌ترین هدفش در سال جدید افزایش وزن است به‌راحتی می‌تواند هدفش را اندازه‌گیری کند و بگوید که می‌خواهد وزنش را ۱۵ کیلوگرم افزایش دهد درحالی‌که اهدافی مانند افزایش کارگروهی یا پرورش خلاقیت، به‌راحتی قابل‌اندازه‌گیری نیستند. در واقع باید به این نکته توجه داشت که همه‌ اهداف، کمی و به‌راحتی قابل‌اندازه‌گیری و سنجش نیستند.

یا شخصی که قصد دارد در سال جدید با خانواده‌اش مهربان‌تر و با احترام بیشتری رفتار کند. طبیعی است که در چنین شرایطی اندازه‌گیری یک هدف ممکن نیست و شخصی که به سراغ هدف گذاری SMART رفته، می‌تواند دچار سردرگمی‌های زیادی شود.

• اهداف کوتاه‌مدت و بلندمدت را مشخص نمی‌کند

یکی از ایراداتی که هدف گذاری اسمارت دارد این است: با اینکه به زمان‌دار بودن اهداف تأکید می‌کند، اما آن‌ها را به هدف‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت تقسیم نمی‌کند. در هدف گذاری اصولی لازم است که هم به اهداف کوتاه‌مدت و هم بلندمدت توجه شود. به عبارتی، یکی از مهم‌ترین قدم‌هایی که باید در راه رسیدن به اهداف برداشت، تقسیم اهداف به گام‌های کوچک‌تر است. هدف گذاری اسمارت صرفاً توجه فرد را به هدف اصلی و نهایی‌اش جلب می‌کند و از هدف‌های کوتاه‌مدت و پله‌های کوچکی که باید طی کرد غافل می‌شود.

• هدف گذاری SMART کمال‌گرایی را کنترل نمی‌کند

در هدف گذاری اسمارت، دو ویژگیِ دست‌یافتنی و واقع‌بینانه می‌توانند گمراه‌کننده باشند؛ ازآنجایی‌که  افراد حین هدف گذاری به ادراک خود از دو ویژگیِ قابل‌دستیابی و واقع‌بینانه‌ بسنده می‌کنند، می‌توانند در دام خوش‌بینی افراطی و کمال‌گرایی بیفتند؛ چراکه افراد معمولاً حین هدف گذاری، تصویر اغراق‌آمیزی از توانایی‌های خود دارند و توانایی‌های خود را بیش از حد واقعیِ آن برآورد می‌کنند؛ میلی که توسط هدف گذاری SMART  به‌راحتی قابل کنترل نیست.

درواقع، ما در حین تعیین اهداف، بیشتر تمایل داریم که سراغ هدف‌های مهم و بزرگ برویم که اکثر اوقات، تا حدودی دست‌نیافتنی و غیرواقع‌بینانه هستند و این باعث می‌شود نتوانیم آن‌ها را عملی کنیم؛ چراکه هدف گذاری اسمارت به ادراک خود شخص بسنده می‌کند و ادراک افراد می‌تواند اغراق‌آمیز و به دور از واقعیت باشد.

البته منظور این نیست که  ما از غلبه بر این کمال‌گرایی ناتوانیم بلکه منظور این است که هدف‌گذاری SMART ابراز کافی برای کنترل کمال‌گرایی و خوش‌بینی افراطی افراد را در دسترس قرار نمی‌دهد.

• هدف گذاری SMART پشتوانه علمی ندارد

علاوه‌ بر ایراداتی که برای هدف گذاری اسمارت بیان کردیم، این نوع هدف گذاری توسط نظریه و پشتوانه علمی خاصی هم حمایت نمی‌شود. هرچند در یک سری پژوهش‌ها هدف گذاری SMART بسیار اثربخش دیده شده، اما در برخی دیگر تفاوت و تمایز چندانی بین هدف گذاری SMART و سایر روش­ها دیده نشده است.

مهم‌ترین ایرادی که به هدف گذاری SMART می‌توان گرفت این است که ریشه در نظریه علمی مشخصی ندارد. از دیگر ایراداتی که در پژوهش‌های علمی نسبت به هدف گذاری SMART وجود دارد این است که این نوع هدف گذاری فاقد جزئیات کافی برای راهنمایی و کمک به افراد است. از طرف دیگر اثربخشی اسمارت به‌صورت منظم در پژوهش‌ها تأیید نمی‌شود و آن پویایی لازمه را ندارد. (منبع ۱۰)